ASANSÖRÜN TARİHÇESİ

 

Yüzyılımızda yüksek bina yapımına doğan ihtiyaç, düşey taşımacılığında gelişimini beraberinde getirmiştir. Düşey taşımacılıktaki gelişmeler ve kazanılan teknik başarı, daha yüksek bina yapımında etkili olmuştur. Birbirini etkileyerek büyüyen iki sektör kendi içinde daha ileri teknoloji, güvenlik ve konfor Standardlarını geliştirmiş, bugünkü seviyelere gelinmiştir. Bazı kaynaklarda çok eski çağlarda yapılan ilkel kaldırma araçlarından bahsetse de düşey taşımacılık ilk olarak 18. yüzyılın başlarında gelişmeye başlamış, 18. yüzyılın ortalarında bugün hala prensip olarak kullanılan mekanik sistemini oluşturmuş, elektronik alanındaki gelişmelerle daha konforlu ve güvenilir hale gelmiştir. Bugün çok çeşitli kullanım alanına sahip olan düşey taşıma araçları günlük hayatın bir parçası durumunda olup, onlar sız bir şehirleşme düşünülemez. Düşey taşıma araçları bu ihtiyaçtan dolayı son derece hızlı bir gelişme göstermiş, şehirleşme ötesinde sanayi ve ticaretin önemli bir unsuru haline gelmişlerdir. Duyulan bu ihtiyaç düşey taşıma araçları arasında son derece geniş bir çeşitliliğin oluşmasına yol açmıştır. Genel olarak bu sistemleri yürüyen merdiven ve bant sistemleri ile yatay ve düşey asansör sistemleri olarak ikiye ayırabiliriz. Asansör sistemleri de konstrüksiyon ve tahrik sistemlerine göre çok çeşitli sınıflara ayrılabilirler. Asansörlerin gelişimi çok kısa sürede büyük bir hızla gerçekleşmiştir.

Ülkemizde İstanbul’da tarihin saklı olduğu bir kent Altın Boynuz’un büyüleyici güzelliğine bakan otelde (Pera Palas) 1892 yılında bir asansör inşa edilmiştir.

Beyoğlu’nda ilk elektrik kullanan bina olmakla birlikte, Türkiye’nin en eski elektrikli asansörüde Pera Palas otelinde bulunmaktadır. (1892) Otelin en güzel köşelerinden birini oluşturan Osmanlı imparatorluğu döneminde yapılan asırlık asansör adeta Pera Palas’la bütünleşmiş, yenilerine taş çıkarırcasına günümüze kadar güzelliğini ve ihtişamını koruyarak gelmiştir. 5 kişi (400)kg kapasiteli asansörün aylık bakımı ve yıllık kontrolü düzenli olarak yapılmaktadır, asansörde şimdiye kadar önemli bir kazanın meydana gelmemesi yüzyıllık asansörün gurur kaynağı olmuştur.

Ardından tam 15 yıl sonra Ülkemizin ve Ege bölgemizin incisi olan İzmir’de 1907 yılında Mithatpaşa Caddesi ile Halil Rıfat Paşa semti arasındaki yükselti farkından dolayı, iki semt arasındaki ulaşımı kolaylaştırmak amacı ile 1907 yılında bir asansör inşa edilmiştir,Özelikle yaşlı ve sakatların kullanımı gayesi yapılan bu asansör önceleri su buharı ile çalışıyordu bu gün ise Elektrikle çalışıyor.

Bu yapı İzmir’in tarihi asansör kulesiydi 60 metre yükseklikte olan bu kulede 55 metre seyir mesafeli iki asansör bulunuyor yakın bir güne kadar bozuk olan asansörler 1995 yılında İzmir belediyesi tarafından restore edilmiştir asansörün üst katında dinlenmeniz ve İzmir körfezinin eşsiz manzarasını seyretmenize olanak sağlayan bir kafe ve restoran bulunmaktadır.

Bu tarihlerden sonra birkaç yıl arayla özelikle İstanbulun Beyoğlu semtinde bir çok asansör inşa edilmiş ne yazıkki bunlar yapılan imar tadilatlarında yada yıkılan binaların yerine yenilerinin yapılması sureti ile bu tarihi asansörler yok olmuştur.

19. yüzyılın başlarında dünyada asansörlerde yapılan teknolojik gelişmeler sayesinde hızla ivme kazanarak Uluslar arası dev firmalar kurulmuş ve asansör sektöründe adeta bir teknolojik devrim yaşanmıştır.

Bu gün bu asansörler hızları saniyede 8 metreye kadar ulaşan, 400 metreye kadar yükselen ve  rahatlıkla 20-25 kişiyi taşıyabilen kapasitede yapılabilmektedir.

 

TAHRİK CİNSİNE GÖRE ASANSÖRLER

 

ELEKTRİKLİ ASANSÖRLER

Makina dairesindeki tahrik motorunun kumanda panosundan aldığı komut vasıtasıyla harekete geçip, kabini istenilen yöne hareket ettirmesi yoluyla çalışır. Kabin karşı ağırlıkla müşterek çalışır. Aralarındaki çelik halatın tahrik kasnağı ile sürtünmesinden kaynaklanan bir hareket vasıtasıyla yukarı aşağı hareket ederler. Kabin ve karşı ağırlık birbirleri ile yaklaşık eşit ağırlıktadırlar. Bu sebeple enerjiden tasarruf edilmiş olmaktadır. Bu tür tahrik sistemlerine Sürtünmeli tahrik kasnaklı asansörler denir. Ayrıca Halat veya zincirin tahrik kasnağı üzerine sarılması ile çalışan asansörlerde mevcuttur. Bu şekilde çalışan asansörlere de tamburlu asansörler denir. Asansörün kuyusuna,sınıfına ve uygulama alanına bağlı olarak palangalı/palangasız olarak her türlü yapıda kullanılabilirler.

 

HİDROLİK ASANSÖRLER

Kaldırma işi, hidrolik yağını kabini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen bir kaldırıcıya sevk eden ve elektrikle tahrik edilen bir pompa vasıtasıyla gerçekleşen asansörlerdir. Bu asansörlerde aşağı yön hareketi kabinin kendi ağırlığı ile gerçekleşmektedir.Hidrolik asansörlerde makina dairesi genel olarak, ilk durak seviyesinde bulunur. Burada bir yağ kazanı ve bunun üzerinde hidrolik makinası(düzeneği), kumanda panosu ve hidrolik sıvısının içinden geçtiği hortumlar bulunmaktadır.Asansör kuyusu içinde; Kabin, varsa karşı ağırlık, silindir piston sistemi, askı tertibatı ve tamponlar bulunmaktadır.Hidrolik asansörler elektriğin tahrik ettiği pompanın yağı itmesiyle pistonların kabini kaldırması esasına göre çalışır.Pompalanan yağ, hidrolik makinasından belirli şartları yerine getirerek geçip borular vasıtasıyla silindiri harekete geçirirler. Silindir kabine doğrudan veya dolaylı olarak bağlanmış olabilir. Silindirin ittiği kabin alınan kumanda ile gerekli kata taşınır. Asansör kapısı 5 duraktan fazla olan binalarda uygulama zorluğu ve arıza sayısının artması nedeniyle pek tercih edilmezler. Son derece sessiz,konforlu ve elektrik sarfiyatı düşüktür. Hidrolik asansörler genellikle; Konutlarda, villa ve evlerde, tadilat gören binalarda; bina statiğine ek yük getirilmesinin istenmediği durumlarda (örneğin eski eser tadilatı), fabrikalarda, alış veriş merkezlerinde kullanılabilirler.

 

UYGULAMALAR

 

YÜK ASANSÖRLERİ

Fabrika, depo ya da otoparklarda kullanılmak üzere tesis edilen asansör ağır ortam şartlarında çalışır.
Tesis edildiği binanın en zor şartlarına göre tasarlanan yük asansörleri, 500 Kg’dan 10.000 Kg’a kadar çeşitli kapasitelerdedir.Tahrik düzeni ise makinalı veya hidroliktir.

Seyir mesafesinin çok olmadığı orta yükseklikte binalarda hidrolik çözümleri ile hem konforlu bir seyir yaşayabilir hem de işletme maliyeti açısından oldukça önemli bir tasarruf sağlayabilirsiniz.
Kapı tipleri ihtiyaca özel olarak, istenilen temiz açıklığı ve yüksekliği sağlayacak şekilde, yarı otomatik çift kanatlı veya tam otomatik olarak kullanılmaktadır.

 

 

MONŞARJ ASANSÖRLERİ

Servis asansörleri genelde otel, restoran ve villalarda mutfaktan yemek yenilen kata, tabak, bardak, tepsi taşınmasında kullanılır. sadece yük taşımak amaçlı olarak, insanların giremeyeceği boyutlarda tasarlanırlar. Küçük tip yük asansörleri olarak düşünebileceğimiz Servis asansörleri 50 Kg’dan 250 Kg’a kadar değişik Taşıma kapasitelerine sahiptir.
Monşarj tipi servis asansörleri, genelde giyotin tipte kapılıdırlar. Giyotin kapılar, basit bir hareketle açılıp kapanması sayesinde kullanıcıya büyük kolaylık sağladığı gibi, yarı otomatik kapılar gibi açıldıklarında yer de işgal etmezler. Hijyenik olmak zorunda oldukları için paslanmaz çelik kabin ve kapılar her zaman için tercih edilmektedir.
Asansör Talebine ve Asansör Kuyusuna Uygun Olarak;
– Giyotin Tip veya Manuel Tip kat kapı seçenekleri,
– İthal veya Yerli Makina Motor seçenekleri,
– Tek hız veya çift hız seçenekleri,
– Basit kumanda, kattan kata gönderme özelliği,
– Tam elektronik mikroişlemci kontrollü kumanda panosu,
– Kabin, elektrostatik boyalı veya desenli satine paslanmaz sac kaplamalı duvar özelliklerine sahiptir.
– Hijyenik şartlara dikkat edilmesi gereken servis asansörlerinde paslanmaz çelik kabin içi kaplamaları, anti bakteriyel taban malzemeleri seçilir.

 

SEDYE ASANSÖRLERİ

Diğer asansörlerden ayrıcalıklı özelliği; Hastanın konforu ve daha sağlıklı, güvenli taşımacılıktır.

1600 kg, 2000 kg ve 2500 kg ‘a kadar taşıma kapasitesine ve 0-0,40 m/s ‘den 3 m/sn ye kadar hıza kadar tam otomatik veya yarı otomatik olarak tercih edilebilir.   Elektrik kesilmelerine karşı önlem, ayarlanmış ışık akısı, anti bakteriyel tedbirler, paslanmaz aksam v.s. gibi ekstra donanımlar ilave edilmiş asansörlerdir.

 

MAKİNA DAİRESİZ ASANSÖRLER

Makina dairesiz asansörler çeşitli kapasitelerde 1.6 m/sn hıza kadar tesis edilebilmektedir, özellikle makina dairesi bulunmayan apartmanlar gibi yeni inşa edilmiş veya mevcut alçak binalar için uygundur ve orta düzeyde yolcu akışı için idealdir. Makina ve pano ünitesi kuyuda en uygun yere monte edilebilir . Kuyuya açılan bir kapı sayesinde tüm sisteme müdahale etmek mümkündür makina dairesiz asansörlerde dişlisiz makina kullanılmaktadır. Frekans kontrollü olarak kullanılan makinalar ile kalkış ve duruşlarda konfor ve kat ayarlarında hassasiyet maksimuma ulaşır. Geleneksel motorlara göre % 40′ a varan enerji tasarrufunun yanı sıra, dişli kutusunun olmaması nedeniyle yıpranma son derece az olmaktadır. Sistemin yağsız olması çevre kirliliği ve yangın tehlikesini tamamen ortadan kaldırmaktadır.

Makina dairesiz sistemlerin avantajları

1. Makina dairesiz tasarım ile bina hacminde tasarruf.
2. Üstün kontrol teknikleri ile eşsiz duruş hassasiyeti.
3. Her çeşit binaya kolay entegrasyon.
4. Kaldırma ünitesinin üstün performansı ile sessiz ve konforlu seyir.
5. Daha az kalkış akımı, daha az enerji kullanımı.
6. Hızlı ve etkin montaj.
7. Optimum performans

 

PANORAMİK ASANSÖRLER

Panoramik asansörler açık havada, alışveriş merkezlerinde, tren istasyonlarında v.s. başarıyla monte edilebilmektedir. Panoramik asansörün en büyük özelliği yan ve arka cephelerinin tamamen camdan üretilmesidir. Cazip tasarımları, müşteri beklentilerini ve kullanıcıların kullanım keyfini eşsiz bir şekilde birleştiren özel bir çözümdür. Görsellik açısından asansör tasarımından elde edebileceğinizin en iyisidir.
Bina mimarisine uygun olarak Tahrik düzeni elektrik ve hidrolik yapılabilmektedir ve çeşitli kapasitelerde yapılırlar.

 

ÖZÜRLÜ ASANSÖRÜ

Bu asansörlerin özellikleri diğer asansörlerden farklı olarak daha geniş bir giriş kapısı, standart otomatik kapı, butonyerlerin daha aşağı seviyede yatay pozisyonda bulunmaları ve buton düğmelerinin kabartmalı olması gibi özellikleri düşünülmüştür.

Kabin içi kontrol paneli ise tekerlekli sandalye ile giren kişinin kullanımına uygun olarak yatay dizayn edilmiştir. Kabin taban kaplaması pürüzsüz ve anti bakteriyel özelliktedir.

 

ARAÇ ASANSÖRLERİ

Günümüz şartlarında çoğalan araba sayısı otopark ihtiyacını ortaya çıkarmış ve ciddi bir sorun halini almıştır. Yapılan binalarda otopark için yeterli alan ayrılmadığından binaların üstü ve bodrum katları otopark amaçlı kullanılmaya başlanmıştır. 3000 Kg kapasiteye kadar yapılabilen araç asansörleri binaların üstünü ve bodrum katlarını otopark olarak kullanıma olanak sağlamakta, Yol ve rampa gibi yer kayıplarını binaya kullanım alanı olarak geri kazandırmaktadır. Kapılar yarı  otomatik veya tam otomatik olarak yapılabilmektedir. Kabin içine araç girdiğinden sürücünün ulaşabileceği yerde bulunan kabin butonu sayesinde sürücü aracından inmeden butona basabilmektedir.

 

ASANSÖRLERİN KULLANIM AMACINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI

Sınıf I Asansörleri: İnsan taşımak amacıyla tasarımlanmış asansörlerdir.

Sınıf II Asansörleri: Esas olarak insan taşımak için tasarımlanan ancak gerektiğinde yük de taşınabilen asansörlerdir.

Sınıf III Asansörleri: Sağlık tesislerinde kullanılmak üzere sedye vb. taşımak için tasarımlanmış asansörlerdir.

Sınıf IV Asansörleri: Esas olarak yüklerin şahıslar refakatinde taşınması için tasarımlanmış asansörlerdir.

Sınıf V Asansörleri: Yalnızca küçük yüklerin taşınması için yapılmış, insanın giremeyeceği boyutları olan servis için kullanılan asansörlerdir.

Sınıf VI Asansörleri: Yüksek katlı ve trafikli binalar için tasarımlanmış, hızı 2.5 m/sn ve üstü hızlarda hareket eden asansörlerdir.

 

YÖNETMELİK VE STANDARDLAR

– Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB),

– Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği,

– İmar Yönetmelikleri,

– TS EN 81-20 : Asansörler – Yapım ve Montaj için Güvenlik Kuralları – Bölüm 1: Elektrikli Asansörler,

– TS EN 81-2 : Asansörler – Yapım ve montaj için güvenlik kuralları – Bölüm 2: Hidrolik Asansörler,

– TS EN 81-3 : Elektrikli ve Hidrolik Servis Asansörleri,

– TS EN 13015 : Asansör ve Yürüyen merdivenlerin Bakımı – Bakım talimatları için gerekli kurallar,

– TS 1812 : Asansörlerin hesap, tasarım ve yapım kuralları (Elektrikle çalışan ve yük asansörleri için),

– ISO 9001-2008 : Kalite Yönetim Sistemi,

– TS 12255 : Yetkili Tamir ve Bakım Servisleri – Asansörler, Yürüyen Merdivenler, Yürüyen Yolcu Bantları,

– Ve bu Yönetmelik ve Standardlar içerisinde atıfta bulunulan çok sayıda Yönetmelik ve Standardlarda vardır.

 

ASANSÖR TEKNİK DOSYASINDA BULUNMASI GEREKENLER TS EN81-20, EN81-1, EN81-2, EN81-3

 – Asansörü yapan firmanın, mal sahibinin ve/veya kullanıcının isim adresleri;

– Tesisin bulunduğu yerin adresi;

– Cihazların tipi, beyan yükü, beyan hızı, taşıyacağı insan sayısı;

– Seyir mesafesi, durak sayısı;

– Kabin ve karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kütlesi;

– Makina ve (varsa) makara dairelerine giriş şekli.

– Asansöre ait Uygunluk beyanı kopyası

– Temel kurallar ve bunları karşılamak için benimsenen çözümler (harmonize standartlar)

– Asansör firması tarafından yapılan veya yaptırılan her türlü deney veya hesaplamalar,

– Asansör Kullanma Talimatı

– Mekanik Proje çizimlerinde olması gerekenler

– Makina, makara ve teçhizat daireleri dahil olmak üzere asansör tesisini anlamak için gerekli plan ve kesitler.

– Kuyu üst boşluğu ve alt boşluğundaki güvenlik hacimleri;

– Kuyu altında girilebilecek yerler;

– Aynı kuyuda birden fazla asansör bulunması durumunda, asansörler arasındaki güvenlik bölmeleri;

– Konsollar için öngörülen delikler;

– Tahrik makinası ve belli başlı teçhizatın yerleşme planıyla birlikte, makina dairesinin vaziyet planı ve ana ölçüleri, tahrik kasnağı veya tamburun ölçüleri, havalandırma delikleri, bina ve kuyu tabanına reaksiyon kuvvetleri;

– Makina veya makara dairesine giriş;

– (varsa) Makina dairesi vaziyet planı ve ana ölçüleri, kasnakların konum ve ölçüleri;

– Makina dairesindeki diğer teçhizatların yerleştirme planları;

– Durak kapılarının düzeni ve ana boyutları;

– Bakım ve imdat kapılarının düzeni ve ana boyutları;

– Kabin ve girişlerinin boyutları;

– Eşik ve kabin kapısından kuyu duvarı iç yüzeyine kadar olan mesafeler;

– Kapalı kabin ile durak kapısı arasındaki yatay mesafe;

– Asansör montajında kullanılan malzemelerin teknik özellikleri

– Askı halatlarının ana karakteristikleri; güvenlik katsayıları, halat sayısı, çapı, yapısı, kopma yükü; zincirlerin cinsi, yapısı, bakla boyu, kopma yükü; ve varsa dengeleme halatları;

– Hız regülatörü halat halatının ana karakteristikleri; çapı, yapısı, kopma yükü, güvenlik katsayısı;

– Kılavuz raylarının boyutları, kayma yüzeylerinin boyutları ve işleme şekilleri;

– Doğrusal karakteristikli enerji depolayan tipteki tamponların hesaplanması ve boyutları;

– (varsa) Oturtma tertibatının çalışma planı;

– (varsa) Hidrolik sıvısının özellikleri ve tipi.

– Asansör tasarımında kullanılan malzemelerin mukavemet hesapları

– Askı halatlarının güvenlik katsayısının hesaplanması;

– Kılavuz rayların hesapları;

– Tahrik yeteneği hesabı;

– (varsa) Kaldırıcı boru hatlarının hesaplaması;

– (varsa) Tam yük basıncının hesaplanması.

– Elektrik Projesi

– Elektrik kumanda şemaları

– Güç devreleri ve

– Elektrik güvenlik tertibatına bağlı devreleri

Bu diyagramlar açık olmalı ve CENELEC sembolleri kullanılmalıdır.

 

Güvenlik elemanlarının tip kontrol belgelerinin kopyaları.

Gerekli ise diğer parçaların belge kopyaları (halatlar, zincirler, patlamaya karşı korunmuş cihazlar, cam, v.b.).

Güvenlik tertibatının imalâtçı firmanın talimatı doğrultusunda ayarlandığına dair belge ve kaymalı güvenlik tertibatındaki yayların basınç hesapları.

* Yeni montajı yapılan her Asansörün Teknik Dosyası olmak zorundadır ve bu dosyada yer alan Proje ve Hesaplar Yetkili Elektrik ve Makina Mühendisi tarafından hazırlanır, Detaylı bilgi için Asansör Yönetmelikleri,Standardları,TMMOB Kanunu ve İmar Yönetmeliklerine bakınız.

 

ASANSÖRLERİN KULLANIMI,GÜVENLİK KURALLARI VE KAZA TİPLERİ

 

ASANSÖRLERİN KULLANILMASI

Asansörün çağrılması;

– Asansörün bulunduğunuz kata gelmesi için çağrı butonuna basınız, çift yönlü buton olması durumunda yalnızca gidilecek yöne ait çağırma butonuna basınız,

– Asansör kabinini görmeden asansör içine girmeye çalışmayınız,

– Kabinden çıkmak isteyenlerin geçiş yolu üzerinde durmayınız,

– Asansör beklediğiniz kata geldiğinde, asansörün dolu olması halinde kabine binmeye çalışmayınız.

– Asansör üzerinde belirtilen beyan yükünden fazla yükleme yapmayınız.

– Otomatik kapılı asansörlerde, kapısı kapanmakta olan asansörün kapısını açmaya çalışmayınız.

Asansöre giriş/çıkış;

– Asansöre binip-inerken dikkatli olunuz, Asansör ve kat seviyesi farklılıkları olabilir,ayağınız takılıp düşebilirsiniz,

– Çocukları, evcil hayvanları kontrol altında tutunuz,

– 12 yaşından küçük çocukları asansöre yalnız bindirmeyiniz,

– Otomatik kapılı asansörlerde, kapının daha kısa sürede açılması ve kapanmasını istiyorsanız kapı açma ve kapama butonuna basabilirsiniz,

– Kabin katta durmadan kapıyı açmaya çalışmayınız,

– Kabine girerken ve kabinden çıkarken oyalayıcı hareketlerden kaçınınız,

 

Seyir halinde;

– Kapıdan uzak durunuz ve kapıda sıkışma olasılığı bulunan giysi ve eşyalara dikkat ediniz,

– Kat göstergelerine dikkat ediniz ve izleyiniz,

– Asansörün durmasına karşın kapı açılmıyorsa İMDAT butonu ile dışarıdaki kişilerle irtibata geçiniz,

– Ne suretle olursa olsun kişisel çabalarla kabinden çıkmaya çalışmayınız,

– Asansör iki kat arasında kaldığı takdirde İMDAT butonuna basınız,

– Asansör, sizden önce verilmiş kumandayı yerine getirdikten sonra sizi istediğiniz kata getirecektir,

– Asansör hareket halindeyken kabinle duvar arasına elinizi sokmayınız,

– Asansör kat arasında kaldığında kapı camını kırarak çıkmaya çalışmayınız,

– Asansörün bir yerini kurcalamak ve talimata aykırı kullanmak yasaktır.

 

ASANSÖRLERDE GÜVENLİK KURALLARI

– Dış durak kapısı otomatik olmayan asansörlerde bulunan Kat kapısı camları mutlaka telli cam olmalıdır ve camın kırılması sonucu parmak girecek kadar açıklık olsa bile cam değiştirilinceye kadar güvenlik nedeniyle asansör işletmeye kapatılmalıdır,

– Kuyu boşluğuna yangının başlamasına sebep olabileceğinden kabin ile dış kapı arasından kağıt,sigara izmariti, yanar durumda kibrit vs atılmamalıdır,

– Makina dairesinde asansöre ait olmayan cihaz,anten kablosu,kalorifer borusu tesisatı ve eşya bulundurulmamalıdır,

– Makina dairesi tavanı,kapısı ve havalandırma pencereleri mutlaka yanmaz malzemeden yapılmış olmalıdır,

– Makina dairesindeki ve Kuyudaki aydınlatma tesisatı çalışır durumda olmalıdır,

– Kabin içinde bulunan İMDAT butonu özellikle elektrik kesilmeleri ve arıza durumunda kullanılması gerektiğinden acil aydınlatma kaynağından beslenmesi sağlanmalıdır,

– Asansör kabinin katta olduğunu anlamak için kabin içinde mutlaka sürekli aydınlatma sağlanmalıdır,

– Tehlike anında  Stop (DUR) ,sonra İMDAT butonlarına basılmalı, her iki butonun gereksiz kullanılmaları önlenmelidir,

– Merdiven temizliği yapılırken kuyu dibine su girmesi önlenmelidir,

– Bir yangın anında kaçış için asansör yerine merdivenler kullanılmalıdır,

– Yönetmelik gereği bina yöneticisi tarafından asansörün aylık bakımı yaptırılmalıdır,

– Yönetmelik gereği bina yöneticisi tarafından asansörün yıllık kontrolü bağlı olduğu belediyeye yaptırılmalıdır,

– Makina dairesinde makina-motor volanına yakın bir yere mutlaka Kurtarma Talimatı asılmalıdır,

– Asansör içinde iki kat arasında kalan kişilerin kurtarılmasında önce Ana Şalterden enerji kesilmeli..!, Asansör Makina-Motor grubu üzerindeki Fren kolu kaldırılmalı ve Volan uygun yöne çevrilerek asansör en yakın kata getirilmeli ve Asansör kapı anahtarı ile kapı açılıp kişiler kabinden çıkartılmalıdır, bu işlem ancak bu konuda eğitimli,yetkilendirilmiş kişiler tarafından yapılmalıdır,

– Asansör makina dairesinde bulunan makina ve elektrik aksamlarını dışarıdan gelebilecek doğal etkenlere karşı korumak amacıyla, makina dairesi kapısı kilitli tutulmalıdır,anahtar ancak yetkili kişide bulunmalıdır,

– Anlaşmalı bakım yapan firma dışında başka bir firma ve kişilerin asansöre müdahale etmemesi gerekir.

Binalar yükseldikçe gelişen ve yeni Standardlarla donatılmış asansörlerde hızların artmasıyla daha önce görmediğimiz yeni sorunlarla mücadele etmekteyiz. Kesinlikle atlamamamız gereken bir gerçek var, eski demir yollarımızda yeni hızlı trenin seyahatini sağlamak için nasıl bir takım modernizasyonlar yapmamız gerekiyorsa, hızlı asansörlerde de güvenlik ve konfor istiyorsak, klasik asansör montaj anlayışının üzerine çıkmamız gerekir. Asansör tesisinin kurulması öncesi, mühendislik hizmetleri, projelendirme, ürünlerin seçilmesi, montajı ve montaj sonrası bakımına çok dikkat edilmelidir.

 

ASANSÖRLERDE EN ÇOK KARŞILAŞILAN KAZA TİPLERİ

– Asansörlerin aşağı ve yukarı yönde kontrolsüz hareketler sergilemesi,
– Kabin katta yokken kat kapısının açılması,
– İç kapısız kabinlerde hareket halinde iken kabin ve kuyu duvarı arasında sıkışmalar,
– Ara katlarda mahsur kalan kişilerin kurtarma talimatlarına uyulmadan bilinçsiz şekilde çıkmaya ya da çıkarılmaya çalışılmaları,
– Yangın veya deprem anlarında mahsur kalınması,
– Kabinin kat seviyesinde bulunmaması,
– Otomatik kapılı asansörlerde kapının kullanıcıları giriş-çıkış sırasında sıkıştırması,
– Kabin içine konulan yüklerin dengeli konumlandırılmamış olması ve seyir halinde bu yüklerin kayması sonucu kaza olmasıdır,

– Asansörün frenlerinin devre dışı kalması, fren balatalarının aşınması, fren tahrik kasnağı irtibatının kesilmiş olması, tahrik gücünün yetersizliği, kumanda sistemi arızalarından kaynaklanan nedenlerle kontrolsüz aşağı yada yukarı yönde hareket ile kazalara neden olması.

 

ASANSÖRLERLE İLGİLİ YANLIŞ BİLİNENLER

 BİLİNEN: Asansörler tek bir halatla taşınır,bu halatın kopması halinde kabin düşer.

DOĞRUSU: Asansörler,taşıyıcı halat çapı en az 8 mm olan ve en az 2 halatla taşınan sistemdir. Tek bir halat dahi yüklü kabini taşıyacak dayanıma sahiptir ki; halatlar kopsa bile kabin üzerinde bulunan aşırı hız tertibatı ile donatılmış fren sistemi kabinin düşmesine müsaade etmeyecektir.

 BİLİNEN: Asansör kat arasında kalırsa havasız kalınır.

DOĞRUSU: Asansör kuyusu,binanın en iyi hava sirkülasyonu olan bölümlerinden biridir. Kabin içinde yeterli havalandırma boşlukları olduğundan havasız kalmak mümkün değildir. Panik içinde dışarıya çıkmaya çalışılmamalıdır.

BİLİNEN: Verilen çağrı ile değil kendi mantığıyla hareket eden asansörlerde,istenmeyen katlarda inilmek zorunda kalınabilir.

DOĞRUSU: Asansör kabin ve koridor çağrı butonları ile hareket alır. Yukarı doğru gitmekte olan bir asansöre binip aşağı katlardan birinin butonuna basılırsa,gidilecek kata değil asansörün daha önce verilen çağrıyı yanıtlayacağı kata gidilir. Hareket okları ve göstergeler bu yanlışlığı gidermek için konulmaktadır.

BİLİNEN: Kat arasında kalındığında asansör düşebilir,bu nedenle kabinden çıkmaya çalışılmalıdır.

DOĞRUSU: Kişilerin kendi başlarına kabinden çıkmaya çalışmaları kazalarla sonuçlanmaktadır. Asansörler doğru şekilde kullanıldıklarında güvenli sistemlidir. Doğru yöntem,asansörün içinde kalıp İMDAT butonuna basarak beklemektir. Kurtarma işlemi,mutlaka bu konuda uzman olan kişilerce yapılmalıdır.

 BİLİNEN: Çağırma butonlarına birden fazla yada sürekli basmak asansörün çabuk kata gelmesini  sağlar.

DOĞRUSU: Çağrı butonuna bir kez basılması yeterlidir.

 BİLİNEN: Asansör aşağı yönde zorlanmaz o yüzden fazla yükle binmek zararlı değildir.

DOĞRUSU: Asansör bir dengeleme (karşı ağırlık) tertibatı ile çalıştığından kabine yüklenen her fazla yük aşağı yönde dengeleme tertibatını geçersiz kılacak ve asansörün arıza yapmasına sebep olacaktır.

 

ASANSÖR TERİMLERİ

Asansörün Sahibi: Asansörün imal edilmesinde imalatı düzenleme gücü olan, Asansörün çalışması ve kullanılması sorumluluğunu alan kişi veya hükmi şahıslardır.

Asansörün Yapımcısı: Asansörün pazarlama,tasarım,imalatı ve asansörün servise verilmesindeki hukuki gerekleri yerine getirerek, sorumluluğu alan kişi veya hükmi şahıslardır,

Ani frenlemeli güvenlik tertibatı : Kılavuz raylar üzerindeki frenleme hareketi ani olan paraşüt sistemi
Araç asansörü : Kabini ticari olmayan motorlu araçları taşıyacak boyutlarda yapılmış asansör.
Asansör : Boyutları ve yapımı itibarıyla insanları da içine alacak bir kabini olan, tam düşey veya tam düşey doğrultuya 15 dereceden daha az eğimli olabilen kılavuz raylar arasında belli duraklara insan ve yük taşıyan bir araçtır.
Asansör Kuyusu : Kabin ve varsa karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının içinde hareket ettiği boşluk. Bu boşluk genellikle kuyu dibi, kuyu duvarları ve kuyu tavanı ile sınırlıdır.
Beyan Hızı : Asansörün tasarımlandığı, m/sn olarak ifade edilen kabin hız değeri.
Beyan yükü : Asansörün tasarımlandığı taşıma yükü değeri
Dengeleme Ağırlığı : Kabin ağırlığının tümünü yada bir kısmını dengeleyerek enerji tasarrufu yapan kütle
Elektrik güvenlik zinciri : Seri olarak bağlı olan elektrik güvenlik cihazlarının tümü

En küçük halat kopma yükü : Halat anma çapının karesi ile, halat tellerinin anma dayanımı ve halat yapısına bağlı bir katsayının çarpımına eşittir.
Etek: Kabin eşiği veya durak kapısı eşiğinden aşağı doğru düşey doğrultuda uzanan düzgün bir kısımdır.
Güvenlik Tertibatı: Aşağı doğru aşırı hız kazanma veya askı tertibatının kopması halinde devreye girerek kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığını frenleyerek sabit tutan , mekanik bir tertibat.
Hız regülatörü : Asansör belli bir hıza ulaştığında tahrik tertibatını devre dışı bırakan ve gerektiğinde güvenlik tertibatını çalıştıran bir düzen
İskelet : Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığını taşıyan, askı halatlarına bağlantılı metal çerçeve. Bu iskelet kabin duvarlarının bir parçası da olabilir.
Kabin : Asansörün insan ve/veya yükleri taşıyan bir parçası
Kabin bükülgen kablosu : Kabin ile kumanda tablosu arasındaki bağlantıyı sağlayan bükülgen kablo
Karşı ağırlık : Sürtünme ile tahriki sağlayan bir kütle
Kaymalı Güvenlik Tertibatı : Kılavuz rayları etkileyerek frenleme etkisinin sürtünme ile gerçekleştiği, kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığında meydana gelen kuvvetlerin kabul edilebilir bir değerde sınırlandırılması için özel önlemlerin alındığı bir güvenlik tertibatı.
Kılavuz Raylar : Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığına kılavuzluk eden asansör kısımları
Kullanıcı : Asansörden yararlanan kimse
Kullanılabilir Kabin alanı : Döşemeden 1 mt. yükseklikte ölçülen, asansörün çalışması sırasında yolcu ve yüklerin yararlanabileceği alan.

Kilit Açılma Bölgesi : Durak kapısı kilidinin açılmasına izin verilebilmesi için, kabin tabanının durak seviyesinin altında ve üstünde bulunması gereken bölge
Kuyu alt boşluğu : Kabinin gittiği en alt durak seviyesinin altındaki asansör kuyusu kısmı

Kuyu üst boşluğu : Kabinin gittiği üst durak seviyesinin üstündeki asansör kuyusu kısmı
Lamine Cam : 2 veya daha fazla cam tabakasından her birinin plastik bir madde ile birleştirilmesiyle meydana gelen güvenlik camı
Makara dairesi : Tahrik makinasının bulunmadığı, ancak makaraların bulunduğu, hız regülatörü ve elektrik tertibatının bulunabileceği oda.
Makina dairesi : Makina veya makinaların bulunduğu oda

Kabin halatı: Kabin ve Karşı ağırlığı tahrik makinası üzerinden birbirine bağlayan halat türü.
Regülatör Halatı : Askı tertibatının kopması durumunda güvenlik tertibatını çalıştırmak için kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığına bağlanan yardımcı halat.

Frekans Kontrollü asansörler : Yüksek hız ve konfora aşırı dikkat edilen binalarda frekans kontrollü hız kontrol üniteleri kullanılmaktadır. Frekans kontrollü sistemler konfor ve hassasiyetin yanında %45 elektrik tasarrufu sağlar.